Βόλτα στα μεσαιωνικά χωριά της Χίου

Όταν ακούμε νησί, το μυαλό μας πάει σε θάλασσα, ταβερνάκια και άλλα τέτοια καλοκαιρινά. Στη Χίο όμως, λίγο μακρύτερα από τις παραλίες μπορούμε να βρούμε χωριά που μας ταξιδεύουν πίσω στο χρόνο ενώ χρονολογούνται από τον μεσαίωνα. Τώρα που ημερολογιακά πλησιάζουμε στο φθινόπωρο, αξίζει να φύγει κανείς για λίγο από την παραλία και να περπατήσει στα στενά δρομάκια των μεσαιωνικών χωριών της Χίου.

Κείμενο/Φωτογραφίες: Κατερίνα Αλαμπασίνη
Αναδημοσίευση από PaintBox magazine

Ξεκινώντας από την Χώρα, το κέντρο της Χίου, αποφασίζουμε να κινηθούμε πρώτα Νότια προς τα μαστιχοχώρια και έτσι η πρώτη μας στάση είναι οι Ολύμποι, όπου φτάνουμε μετά από 31 χιλιόμετρα και περίπου μισή ώρα. Αφήνουμε το αυτοκίνητο στην είσοδο του χωριού και μπαίνουμε προς τα μέσα περνώντας μπροστά από την καφετέρεια “Σταθμός”. Η απόσταση από το να αρχίσουμε να θαυμάζουμε την καλοδιατηρημένη ατμόσφαιρα εποχής είναι λίγα μόλις βήματα. Το μεσαιωνικό χωριό του 14ουαιώνα μας καλωσορίζει με εικόνες και ανθρώπους ανοιχτούς και έτοιμους να μας πουν τις προσωπικές τους ιστορίες που άλλες ταξιδεύουν σε χώρες μακρινές και άλλες οριοθετούνται μέσα στα στενά σύνορα του μικρού επαρχιακού χωριού.

Η αρχιτεκτονική και η τοποθέτηση των κτηρίων φωνάζει ιστορία. Οι Ολύμποι είναι ένα κάστρο με τέσσερεις γωνίες ενώ τα κτήρια δεν έχουν κενά μεταξύ τους. Η πόρτα στην «Κάτω Πόρτα» ήταν παλιά η μόνη είσοδος και έξοδος από το χωριό. Αυτά, μαζί με τα στενά δρομάκια που τα διαπερνούν, δημιουργήθηκαν για να προστατεύουν τους κατοίκους από τις συχνές επιδρομές των Τούρκων. Πρόσθετες αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες μας δίνουν μια ακόμα ολοκληρωμένη εικόνα. Τα σπίτια περιμετρικά των τειχών δεν είχαν πόρτες ή παράθυρα παρά μόνο προς τα εσωτερικά του χωριού.

Θαυμάσαμε τις εικόνες και ακούσαμε προσεκτικά και για πολλή ώρα τις ιστορίες που απλόχερα μας πρόσφεραν οι φιλόξενοι κάτοικοι. Ώρα να φύγουμε όμως για τα Μεστά γιατί θέλουμε να

πιούμε κι ένα καφεδάκι στην πλατεία.

Για άλλη μια φορά αφήνουμε το αυτοκίνητο έξω από το χωριό. Πέρα από το ότι είναι σχεδόν αδύνατον να μπει όχημα μεγαλύτερο από μηχανάκι μέσα στα στενά πετροσόκακα θα ήταν και προσβολή να μπει κανείς με αυτοκίνητο σε χωριά σαν αυτά. Άλλο ένα μαστιχοχώρι-κάστρο, καλοδιατηρημένο -ίσως πολύ περισσότερο από όσο θα περίμενε κανείς- και κατά παράδοξο τρόπο σύγχρονο όσο και παραδοσιακό. Πως γίνεται αυτό; Μα διατηρώντας την αρχιτεκτονική και προσθέτοντας καφετέρειες και WiFi internet. Πριν γευτούμε όμως τη σύγχρονη ζωή των Μεστών θέλουμε να περιηγηθούμε στα παρελθόν τους και έτσι ξεκινάμε να χωνόμαστε σε όποιο δρομάκι βρούμε μπροστά μας.

Το εξωτερικά τετράγωνο κάστρο κρίβει μέσα του σπιτάκια παλιά και καινούρια αλλά πάντα πέτρινα, σοκάκια είτε αδιέξοδα είτε που οδηγούν προς τα έξω ή προς την πλατεία. Περάσαμε πολλές φορές τα τείχη από μέσα προς τα έξω και πάλι πίσω -βρήκαμε τέσσερεις εξόδους συμπεριλαμβανομένης αυτής που μπήκαμε-, αποπειραθήκαμε εξίσου πολλές φορές να εξερευνήσουμε κάθε γωνία αλλά πάντα όλο και κάτι καινούριο ανακαλύπταμε. Αυτό βέβαια που δεν χάσαμε ούτε μία φορά ήταν η πλατεία.

Ο ελληνικός έρχεται γρήγορα, ψημένος πάντα στο μπρίκι και όχι στη μηχανή. Παράπονο δεν έχουμε, αντίθετα θα έλεγα, απολαύσαμε και με το παραπάνω και τον καφέ και την ώρα που περάσαμε στην πλατεία. Τόσο ξεχαστήκαμε που άρχισε να μας παίρνει το βράδυ. Για σήμερα θα πεταχτούμε στον Εμποριό να πιούμε ένα ούζο και θα... ανέβουμε με την ησυχία μας αύριο στον Ανάβατο.

Ξημέρωσε νέα μέρα και λέμε κι εμείς να αλλάξουμε κατεύθυνση. Αυτή τη φορά θα περάσουμε από το Αίπος και θα κατευθυνθούμε προς το κέντρο και Δυτικά της Χίου και τον τελευταίο μεσαιωνικό προορισμό μας, τον Ανάβατο.

Πλησιάζουμε και απέναντί μας υψώνεται ένα παράξενο βουνό, σαν βράχος όρθιος, με λίγο περίεργες κορυφές, τετραγωνισμένες. Κοιτώντας λίγο καλύτερα διαπιστώνουμε ότι οι κορφές είναι τα σπίτια και το κάστρο του Ανάβατου, ενός χωριού χτισμένου 450 μέτρα πάνω από τη θάλασσα, από βράχο και πάνω σε βράχο, που δεν φαίνεται αν δεν το προσέξεις. Πόσο καλύτερα προστατευμένο θα μπορούσε να είναι ένα καστροχωριό που -όπως και όλα τα προηγούμενα που επισκευθήκαμε- σκοπό είχε από γεννησημιού του να προστατέψει τους κατοίκους του;

Σαν πολύ κοντά μας φάνηκε ότι αφήσαμε αυτή τη φορά το αυτοκίνητο, αφού το καφενείο του χωριού είναι ακριβώς από πάνω από τον χώρο που παρκάρουν οι επισκέπτες, αλλά δεν είχαμε δει τίποτα ακόμα. Αυτό που πραγματικά θέλαμε να δούμε ήταν το -υπό αναστήλωση- κάστρο και γι' αυτό έπρεπε να κάνουμε πολύ δρόμο προς τα πάνω. Δεν μετανιώσαμε όμως ούτε ένα από τα πολλά απότομα σκαλιά. Θαυμάσαμε τα μικρά μισογκρεμισμένα πετρόχτιστα σπιτάκια που πλαισίωναν τη σκάλα αλλά και την όμορφη θέα που απλωνόταν σχεδόν μπροστά στα πόδια μας. Αυτή η ίδια θέα μας μάγεψε και μέσα από το κάστρο του οποίου έχει προχωρήσει αρκετά η αποκατάσταση.

Αυτά λοιπόν στα ψηλά και πάμε πάλι πίσω για να βολτάρουμε λίγο στο χωριό και να δούμε τα σπιτάκια παρακάτω που είναι σε καλή κατάσταση και χρησιμοποιούνται -δεν λέω κατοικούνται αφού οι μόνιμοι κάτοικοι του Ανάβατου είναι δύο ή τρεις (ζωή να 'χουν).

Μετά από έναν καφέ, επίσης ελληνικό, επίσης στο καφενείο του χωριού παίρνουμε τον δρόμο για τις κοντινές στο Ανάβατο παραλίες για να χαρούμε και λιγάκι τη θάλασσα. Θα την ξανακάνουμε τη διαδρομή, σίγουρα, την αγαπήσαμε πολύ.

Οι εντυπώσεις μας εν ολίγις

Όλα τα χωριά που επισκεφτήκαμε είχαν κοινά στοιχεία αλλά και κάτι που έκανε το καθένα διαφορετικό. Έτσι κι εμείς αποφασίσαμε να δώσουμε από ένα... βραβείο σε κάθε χωριό. Και να οι νικητές:

Βραβείο ομορφότερου χωριού: Τα Μεστά που κάλυψαν πολλές από τις ανάγκες που είχαμε σαν σύγχρονοι επισκέπτες που αγαπούν να ταξιδεύουν στον χρόνο.

Βραβείο φιλόξενων κατοίκων: Οι Ολύμποι που θα μας μείνουν αξέχαστοι για τους φιλόξενους ανθρώπους που μας δίδαξαν ότι όπως και αν βλέπει ο καθένας τον κόσμο και όποια όρια και αν του βάζει πάντα έχει μια ή και περισσότερες ενδιαφέρουσες ιστορίες να πει.

Βραβείο... ασφαλέστερου χωριού: Ο Ανάβατος που μας κούρασε να τον ανέβουμε (πόσο μάλλον αν ήμασταν Τούρκοι και τρέχαμε για να κινηγήσουμε τους κάτοικους), μας εντυπωσίασε με τον τρόπο που μπορεί να είναι αόρατο στο τοπίο και μας έμεινε αξέχαστο με τη μοναδικότητά του.